Sự khác biệt giữa Ngọc bích (Jade) và đá Cẩm thạch (Jadeite)

Năm 1863, khi nhà khoáng vật học người Pháp – Alexis Damour, đã phát hiện ra rằng Ngọc bích (Jade) nói chung thực chất gồm hai loại khoáng chất riêng biệt: Jadeite /ʤeɪˌdaɪt/ (Cẩm thạch) và Nephrite (Ngọc bích). Tuy nhiên, người Trung Quốc đã phân biệt được hai loại ngọc này sớm hơn cả một thế kỷ. Trong tiếng Trung, Yu là Ngọc bích Nephrite được chạm khắc theo truyền thống; còn Fei-ts’ui là Cẩm thạch Jadeite bắt đầu du nhập vào Trung Quốc từ Miến Điện (Myanmar) vào giữa thế kỷ 18. Mặc dù Ngọc bích và Cẩm thạch có vẻ ngoài giống nhau, nhưng chúng có cấu trúc và tính chất bên trong khác nhau vậy nên mọi người hay nhầm giữa 2 loại này. Cẩm thạch Jadeite có giá trị thương mại cao hơn hẳn Ngọc Bích Nephrite ** Lưu ý Ngọc bích Nephrite khác với Ngọc bích Sapphire đá quý

Tính chất vật lý và hóa học của đá Cẩm Thạch

Độ cứng	6,5 – 7 trên thang đo độ cứng Mohs
Tinh thể	Hệ tinh thể đơn nghiêng
Màu sắc	Thường có màu xanh lục hoặc trắng; Có thể có màu vàng, đỏ, cam, tím, vàng nâu, vàng lục, xám, đen, xanh lam hoặc không màu.
Độ bóng	Ánh thủy tinh đến ngọc trai
Độ trong suốt	Trong suốt đến mờ đục
Chỉ số khúc xạ	1,64 – 1,667
Khối lượng riêng	3,24 – 3,43
Sự phân tách	Không
Vết nứt	Mảnh vụn
Màu vết rạch	Trắng
Lưỡng chiết	0,012 – 0,020
Tính đa sắc	Không
Độ phân tán	Không có
Huỳnh quang	Mẫu vật có màu nhạt đôi khi có màu trắng ở LW-UV; Mẫu vật màu vàng nhạt và màu hoa cà đôi khi có màu xanh tím đậm trong tia X

Nguồn cung Đá Cẩm thạch

Các nguồn cung cấp Cẩm thạch chất lượng đáng chú ý trên thế giới bao gồm:

• Myanmar: cung cấp “Cẩm thạch hoàng gia”.
• Guatemala: Cẩm thạch xanh lam quý hiếm.
• Nga: Cẩm thạch có màu xanh táo với độ mờ vừa phải, những viên ngọc giàu Cr có tại sông Kantegir, Tây Sayan.
• Bursa, Thổ Nhĩ Kỳ: Nổi tiếng độc quyền với Cẩm thạch tím và thạch anh đầy độc đáo
• San Benito County, California: các mẩu Cẩm thạch trong các trầm tích với nhiều màu sắc khác nhau, thường trộn lẫn với Ngọc bích.
• Nhật Bản; Mexico; New Zealand.

Với nhu cầu ngày càng tăng cao, Cẩm thạch hiện đang là loại đá cực kỳ hiếm có, thậm chí còn là loại đá hiếm hơn kim cương.

Ý nghĩa của đá Cẩm thạch

Những viên đá Cẩm thạch màu nhẹ và trong mờ có năng lượng mềm mại và dịu nhẹ được xem là đem nguồn năng lượng âm (trong âm dương). Còn những viên có màu lục đậm và mờ đục thì chứa nguồn năng lượng dương mạnh mẽ và dồi dào, đại diện cho sức mạnh chiến thắng nghịch cảnh để vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn. Cẩm thạch còn được kết nối với hệ thống ngũ hành trong cả phong thủy và y học cổ truyền. Màu xanh của Cẩm thạch liên hệ với nguyên tố mộc, có khả năng tăng cường sức khỏe, chữa các bệnh về thận và gia tăng tuổi thọ. Đá Cẩm thạch đỏ liên kết với nguyên tố Lửa, là biểu tượng của trái tim đầy tình yêu thương, niềm vui và hạnh phúc. Cẩm thạch trắng liên kết với nguyên tố kim loại, nổi bật với khả năng xoa dịu, giúp thân chủ xác định được mục đích rõ ràng đồng thời còn có năng lực phục hồi cơ thể mang bệnh lý về phổi. Cẩm thạch được kết hợp từ nhiều màu sẽ làm tăng giá trị và sức mạnh của viên đá. Ví dụ, một chiếc vòng tay có cả ba màu (đỏ, xanh lục và trắng) được xem là biểu tượng của ba vị thần Phúc, Lộc, Thọ.

Sử dụng đá Cẩm thạch trong phong thủy như thế nào

Cả hai loại đá Cẩm thạch và Ngọc bích này rất được ưa chuộng trang trí trong nhà để cải thiện phong thủy, có thể là tượng, chạm khắc hoặc các mảnh ghép. Cẩm thạch được cho là có khả năng hỗ trợ và tăng cường sinh khí, đả thông kinh mạch của cơ thể. Bạn nên đeo vòng Cẩm thạch ở cổ tay trái, vì vị trí này gần trái tim của bạn hơn. Đồ trang sức bằng Cẩm thạch cũng được cho là có năng lực bảo vệ người đeo khỏi những va chạm thương tổn và ngăn chặn bất kỳ năng lượng không mong muốn nào. Nếu sở hữu một miếng ngọc, bạn nên sử dụng nó vì nếu chỉ được cất trong ngăn kéo viên đá sống động đầy sinh khí này sẽ trở nên vô hồn và dễ giòn gãy.

Mệnh nào hợp đeo Cẩm thạch

Điều tuyệt vời là năng lượng của ngọc Cẩm thạch đều phát huy với mọi mệnh nếu được lựa chọn màu sắc phù hợp:

• Mệnh Kim: nên chọn màu sáng như vàng hoặc đỏ
• Mệnh Mộc: nên chọn đá màu xanh lục kết hợp với vàng ta hoặc vàng tây (tránh kết hợp với loại đá màu bạc hoặc trắng)
• Mệnh Thủy: dây chuyền hoặc vòng Cẩm thạch màu vàng, tránh màu nâu đất
• Mệnh Hỏa: trang sức Cẩm thạch màu xanh lục tránh xanh dương hoặc màu đen
• Mệnh Thổ: vòng Cẩm thạch đỏ hoặc có màu huyết, tránh loại đá màu xanh lá

 Các yếu tố đánh giá chất lượng đá Cẩm thạch

Giá trị của Cẩm thạch vượt ra ngoài vai trò của một viên đá quý có độ bền tốt được ưa chuộng làm các món trang sức đẹp mắt. Cẩm thạch và Ngọc bích nói chung mang ý nghĩa tâm linh quan trọng, đặc biệt trong nền văn hóa đầy màu sắc của Châu Á. Khi nền kinh tế phát triển hơn, nhu cầu sở hữu loại ngọc này tại đất nước tỷ dân tăng cao hơn nguồn cung của chúng khiến loại đá này có giá trị không hề nhỏ. Đá Cẩm thạch chất lượng cao lại càng khó kiếm. Màu sắc sống động, trong suốt, bóng bẩy và lộng lẫy là các đặc điểm nhận diện một món Cẩm thạch có giá trị cao nhất trên thị trường ngày nay. Theo các chuyên gia đá quý, ba yếu tố quan trọng hàng đầu để định giá ngọc Cẩm thạch lần lượt là màu sắc, độ trong suốt và kết cấu. Những người sành ngọc xem xét rất nhiều yếu tố khi chọn Cẩm thạch: màu sắc như thế nào dưới ánh sáng huỳnh quang và đèn sợi đốt, kiểm định độ trong suốt, xem xét tính đều màu, độ bóng mịn và khả năng phản xạ có bị biến dạng hay không,… Bên cạnh đó, độ tinh khiết cũng rất quan trọng, bởi bất kỳ tạp chất nào cũng có thể ảnh hưởng mạnh đến giá trị của viên đá.

Màu sắc (Color)

Màu sắc là yếu tố giá trị quan trọng nhất của đá Cẩm thạch. Tuy được biết đến nhiều nhất với màu xanh lục, đá Cẩm thạch lại còn có các họ màu khác mà đa số chung ta không biết như màu tím hoa oải hương, đỏ, cam, vàng, nâu, trắng, đen và xám. Trong số đó, viên đá được săn đón nhất vẫn là Cẩm thạch màu xanh lục đẹp mắt.

Cẩm thạch có nhiều màu sắc đa dạng, giá trị nhất vẫn là màu xanh lục

  Jadeite có chất lượng tốt nhất sẽ gần như trong suốt với màu xanh rực rỡ của đá Emerald — loại Cẩm thạch này được gọi là “Cẩm thạch hoàng gia”. Hoàng gia Trung Quốc đã từng có lệnh đặt hàng cho tất cả các vật liệu sẵn có từ loại Cẩm thạch này và khiến nó được xếp vào hàng đá quý đắt nhất thế giới. Những viên Cẩm thạch có giá hàng triệu đô trên thị trường mang màu từ xanh lục thuần khiết đến xanh lục hơi ánh lam và xanh lục ánh vàng, xuyên thấu và không có chút xám nào, trông cực kỳ lấp lánh dù có nhìn từ xa. Các loại đá Cẩm thạch có giá trị cao khác bao gồm “Cẩm thạch Kingfisher” với màu xanh lục rực rỡ chỉ kém hơn một chút so với Cẩm thạch Hoàng gia; Cẩm thạch Apple với màu xanh đậm ánh vàng; và “Cẩm thạch rêu tuyết (Moss-in-snow Jade)” với màu trắng trong mờ với các vân / mảng / đốm xanh lục sáng. Cẩm thạch màu tím oải hương là màu có giá trị tiếp theo, theo sau đó là màu đen, màu cam đến hơi đỏ, đặc biệt là khi những viên đá này không có màu nâu.

Độ trong suốt (Transparency)

Đá Cẩm thạch Jadeite thường ở trạng thái từ hoàn toàn trong suốt đến nửa trong suốt. Cẩm thạch được đánh giá tốt nhất ở dạng bán trong suốt (hơi mờ) vì khả năng phản xạ ánh sáng rực rỡ đầy lôi cuốn, đặc biệt quyến rũ khi Cẩm thạch có màu xanh lá tươi hoặc họ màu tím oải hương. Nếu Cẩm thạch hoàn toàn mờ đục hoặc có các mảng mờ đục sẽ có giá trị thấp hơn nhiều. Để đánh giá độ trong suốt, bạn có thể đặt mảnh Cẩm thạch mỏng trên trang in và cố gắng đọc bản in qua viên ngọc. Nếu viên đá có độ trong suốt tuyệt vời, người xem có thể nhìn thấy bản in dễ dàng, ngay cả khi chúng có màu xanh lá cây đậm. Độ trong tốt đôi khi có thể bù đắp cho một viên đá không đều màu hoặc độ rực màu thấp. Các vòng cẩm thạch với độ trong suốt cao đặc biệt đắt tiền.

Kết cấu (Texture)

Đá Cẩm thạch có kết cấu mịn đồng đều trải qua các cấp độ từ tốt, trung bình hoặc thô, tùy thuộc vào kích thước và độ cứng của tinh thể. Các loại kết cấu này đôi khi được gọi lần lượt là “old mine”, “relatively old mine” và “new mine”. Độ bền đặc biệt của Cẩm thạch có được một phần nhờ kết cấu đồng bộ. Các tinh thể của ngọc Cẩm thạch được lồng vào nhau thành các khối nhỏ, phát triển và liên kết chặt chẽ với nhau nên có khả năng chống vỡ tuyệt vời. Chính lợi thế về khả năng chịu vỡ đặc biệt này mà trong những ngày đầu lịch sử phát triển, đá Cẩm thạch rất được ưa chuộng để làm thành công cụ và vũ khí.

Khi kết cấu tốt, Cẩm thạch có độ mịn đều và độ bóng cao

Giác cắt (Cut)

Trung Quốc chính là trung tâm đá Cẩm thạch của thế giới với số lượng được chế tác và giao dịch cực kì lớn. Một số Cẩm thạch từ Myanmar được chế tác ngay trong các xưởng cắt gần khu buôn bán cẩm thạch tại Hpakan, Lonkin, Mogaung và Mandalay. Nhiều thợ cắt ở đó vẫn đánh bóng đá cẩm thạch theo cách cổ xưa, sử dụng máy tiện rỗng bằng tre được xử lý bằng cát và nước. Các nhà sản xuất thường tạo hình Cẩm thạch thành các dáng trang sức truyền thống vừa tay như vòng Cẩm thạch đeo tay, nhẫn và mặt dây chuyền.

Đây là một chiếc nhẫn Cẩm thạch hình Marquise có màu xanh lục đậm, đồng đều rất quý hiếm

Đá Cẩm thạch dùng cho nhẫn chất lượng tốt nhất thường được cắt theo hình cabochon và hiếm khi có kích thước tiêu chuẩn vì mục tiêu của người cắt là giữ được mức trọng lượng tối đa. Khi trong hình dạng này, Cẩm thạch được đánh giá dựa trên sự cân xứng, tỷ lệ và độ dày. Đá Cẩm thạch chất lượng cao cũng có thể được cắt thành các hạt tròn và xâu thành chuỗi. Màu sắc và kết cấu là những yếu tố quan trọng nhất để kết hợp các hạt Cẩm thạch. Ngoài ra còn cần xem xét đến sự phù hợp về độ trong, kích thước viên đá và tính đối xứng của giác cắt. Bởi vì việc kết hợp rất khó, đặc biệt là về màu sắc, nên chuỗi Cẩm thạch dài hoặc có các hạt lớn có thể được bán với giá cực cao. Ngày nay, vòng Cẩm thạch vẫn được coi là biểu tượng của hòa bình và có thể bảo hộ cho người đeo. Vòng Cẩm thạch đeo nguyên khối (Hololith) được chế tạo hoàn toàn từ một mảnh đá thô nên bị giảm trọng lượng rất nhiều. Vì lý do này, vòng đeo tay nguyên khối đắt hơn kiểu vòng tay gồm nhiều mảnh ghép lại bằng bản lề kim loại. Một hình dạng khác của đá Cẩm thạch mang ý nghĩa tâm linh to lớn là hình bi – một đĩa lồi hoặc hình tròn bị khoét lỗ ở tâm với tỷ lệ tốt nhất nhỏ bằng nửa vòng Cẩm thạch. Nhẫn Cẩm thạch thường được làm hoàn toàn từ một khối đá đơn. Loại hình đẹp nhất sẽ có màu sắc đồng đều toàn bộ viên đá.

Kích thước (Size) và Trọng lượng (Carat)

Kích thước Cẩm thạch thường được đo bằng milimet. Giá trị của những viên Cẩm thạch hình cabochon, chuỗi hạt và vòng đeo tay sẽ tăng lên khi kích thước tăng khi các yếu tố khác đều như nhau. Với Cẩm thạch hoàng gia có chất lượng hàng đầu, sự khác biệt nhỏ về kích thước có thể tạo ra sự khác biệt lớn về giá thành. Trái ngược với Cẩm thạch, Ngọc bích Nephrite với kích thước lớn hơn thường không làm tăng giá trị nhiều cho viên đá.

Cẩm thạch nhân tạo

Cẩm thạch nhân tạo có chiết suất, trọng lượng riêng, khả năng hấp thụ sáng và huỳnh quang tương tự như đá tự nhiên. Tuy nhiên, chúng có độ cứng cao hơn, lên đến 8 trên thang độ cứng Mohs và cũng khác Cẩm thạch tự nhiên về màu sắc và kết cấu. Những viên ngọc này thuộc sở hữu độc quyền của General Electric chứ không có sẵn trên thị trường. Tuy nhiên, thị trường ngày nay xuất hiện rất nhiều loại đá mô phỏng Cẩm thạch hoặc Cẩm thạch giả. Một số loại đá quý tự nhiên dễ nhầm lẫn với Cẩm thạch là canxit, idocrase xanh (thường nhầm là “ngọc bích Mỹ”), aventurine (thường nhầm với “Ngọc bích Ấn Độ”), serpentine (nhầm với “Ngọc bích Hàn Quốc”), và Ngọc hồng lựu Hydrogrossular Garnet có màu xanh lục (nhầm với “Ngọc bích Transvaal”). Bạn thậm chí có thể bắt gặp Đá Marble (loại đá biến chất từ đá vôi chủ yếu chứa canxi) được nhuộm màu xanh lá cây và đem rao bán với tên gọi “Ngọc bích Mexico.” Một số viên ngọc có vỏ ngoài cùng là Cẩm thạch trong mờ nhưng thực chất bên trong được lấp đầy bởi xi măng nhuộm xanh có thể được làm giả thành “Cẩm thạch hoàng gia” (Imeprial Jade). Thủy tinh và nhựa cũng có thể được sử dụng để làm giả ngọc bích.

Cây trâm mang vẻ đẹp cổ điển này thực chất sử dụng Cẩm thạch giả

Một số xử lý cải thiện chất lượng đá Cẩm thạch

Cẩm thạch màu xám có thể được nhuộm xanh để giống với “Cẩm thạch hoàng gia” hoặc nhuộm màu hoa cà. Tẩy trắng, hoặc xử lý axit, và ngâm tẩm sáp là các phương pháp xử lý khác đôi khi được sử dụng để cải thiện màu sắc và độ bóng cho viên đá. Phủ polyme là phương pháp xử lý có tính ổn định cao.

Cách bảo quản Cẩm thạch

Cẩm thạch có độ bền và độ dẻo dai tốt, dù không phải là loại đá cứng nhất trên thang điểm Mohs nhưng chúng có khả năng chống xước và mài mòn tuyệt vời. Cẩm thạch tự nhiên có thể chịu được quá trình làm sạch bằng sóng siêu âm hoặc hơi nước nóng. Tuy nhiên, phương pháp xử lý bằng axit có thể làm viên đá bị nứt. Nếu viên đá đã qua xử lý thì không nên dùng các phương pháp trên mà nên làm sạch bằng nước ấm, chất tẩy rửa nhẹ và bàn chải mềm. Nếu bạn chưa chắc chắn viên đá của mình đã qua xử lý hay chưa, hãy mang chúng đến cơ sở giám định uy tín hoặc các chuyên gia trong ngành để xác nhận.

Xu hướng trang sức Cẩm thạch hiện đại

Là một loại đá quý giàu tính lịch sử, các thiết kế đồ trang sức phổ biến bằng Cẩm thạch là vòng Cẩm thạch trong quá khứ khá truyền thống, thường được làm bằng Cẩm thạch nguyên khối hoặc gắn thêm vàng. Nhưng ngày nay, các thiết kế đã chuyển sang xu hướng trẻ trung và đầy sáng tạo để phù hợp với thị hiếu hiện đại.

Vào tháng 7 năm 2020, chiếc trâm Cẩm thạch hình con vẹt đầy độc đáo này được bán với giá 562.500 đô Hồng Kông (Khoảng 1.6 tỷ VND) tại một cuộc đấu giá của Sotheby’s Hong Kong. Chiếc trâm cài làm bằng Cẩm thạch xanh lục bảo, được trang trí bằng những viên kim cương lấp lánh đầy sang trọng.

Tương tự, một chiếc trâm Cẩm thạch khác cũng gây ấn tượng không kém được đấu với giá bán HK$200.000 (khoảng 600tr VND). Được thiết kế như một bình hoa hướng dương, chiếc trâm cài này làm bằng Cẩm thạch xanh lá tươi trong mờ hình cabochon với điểm nhấn là các cánh hoa bằng Cẩm thạch đỏ, sau đó được trang trí bằng kim cương hồng đầy lấp lánh và các viên Ngọc lục bảo hình tròn.

Dưới đây là chiếc bông tai bằng Cẩm thạch được trang trí bằng những viên kim cương đầy lấp lánh hình mũi tên có giá HK$43.750 (khoảng 130tr VNĐ).

Những thiết kế phá cách đầy độc đáo trên đã thu hút nhóm khách hàng trẻ tuổi – những người yêu thích các thiết kế hiện đại phóng khoáng hơn là phong cách Cẩm thạch cổ điển. Theo bộ phận thông tin bán hàng của ông lớn đấu giá Sotheby’s, khách hàng ngoài khu vực Châu Á chiếm gần 30% lượng Cẩm thạch được bán ra.

Các câu hỏi về đá Cẩm thạch

Đá Cẩm thạch là gì? Đá Jadeite là gì

Cẩm thạch, Jadeite, là một khoáng chất pyroxen giàu natri, thường bị nhầm lẫn với Ngọc bích Nephrite. Cẩm thạch có rất nhiều màu sắc từ xanh lục, đỏ, đen, cam hoặc tím nhưng loại đá có giá trị nhất là Cẩm thạch xanh lục bảo cao cấp (được gọi là Cẩm thạch hoàng gia). Loại đá này cực kỳ được coi trọng tại Châu Á và mang nhiều biểu tượng tâm linh quan trọng.

Đá Cẩm thạch hợp mệnh nào?

Bất cứ ai cũng có thể sở hữu đá Cẩm thạch miễn là chọn đúng màu phù hợp với mệnh của mình: Mệnh Kim màu vàng / đỏ; mệnh Mộc và Hỏa màu xanh lục; Thủy chọn màu vàng; người mệnh Thổ nên đeo màu đỏ huyết.