Giới thiệu về đá Tanzanite

Đá Tanzanite /ˈtan-zə-ˌnīt/ thực chất chính là Zoisite – một loại canxi nhôm silicat với độ tinh khiết từ trong suốt đến hơi đục.

Khi Zoisite chứa vanadi được nung nóng đến 600 độ C trong khoảng 30 phút, trạng thái oxy hóa của vanadi sẽ bị thay đổi và tạo ra hoặc cải thiện màu xanh lam của đá quý. So với Ruby và Sapphire, Tanzanite cần mức xử lý màu nhẹ hơn với nhiệt độ nung từ 1000-1800 độ C trong nhiều ngày. Ngày nay, gần như tất cả Tanzanite thương mại đều có được màu xanh lam bằng cách tăng cường màu (cải thiện màu) qua việc nung nóng. Những viên Tanzanite có màu xanh lam qua quá trình biến nhiệt tự nhiên mà không cần bất kỳ sự can thiệp nào của con người thường rất quý hiếm và được săn đón với mức giá cao.

Viên đá Tanzanite có khả năng đổi màu, từ màu xanh hoa cà đến màu xanh lam Sapphire rồi sang màu xanh tím đậm, được ưa thích nhất với sắc xanh có độ rực màu mạnh được bao bọc bởi quầng tím nhạt. Đá Tanzanite thô có màu xanh lam, tím, nâu hoặc vàng, thường được xử lý để có được màu xanh – tím nổi bật và loại bỏ sắc vàng nâu. Dưới các góc khác nhau, viên đá sẽ phản chiếu màu sắc khác nhau. Trong ánh sáng nhân tạo, Tanzanite có thể mang màu sắc của một viên thạch anh tím ánh lam.

Đá Tanzanite là loại đá quý tuyệt đẹp, hiếm có và đắt đỏ. Thậm chí viên đá này còn là các loại đá hiếm hơn kim cương, cho đến ngày nay chỉ xuất hiện tại một nơi duy nhất – cũng chính là quốc gia mà viên đá được đặt tên theo – đồi Merelani ở Tanzania, Đông Phi.

Phong thủy và ý nghĩa tâm linh của đá Tanzanite

Đá Tanzanite trong đời sống tâm linh

Với vẻ đẹp độc đáo và phong phú, đá Tanzanite được tôn vinh là viên đá quý của thế kỷ 20 và được nhiều nhà trang sức nổi tiếng như Tiffany & Co hay New York sử dụng trong các thiết kế và quảng bá thương hiệu. Về tính siêu hình, viên đá tập hợp tất cả nguồn năng lượng hỗ trợ hoạt động giao tiếp và sức mạnh tâm linh.

Với tần số rung động to lớn, Tanzanite được cho là có khả năng bảo hộ, hợp nhất cảm xúc từ con tim và ý thức tỉnh táo sắc bén của lý trí, giúp con người tiến sâu hơn vào các cảnh giới cao trong thiền định.

Đá Tanzanite trong phong thủy

Đá Tanzanite có được nguồn năng lượng dồi dào từ nguyên tố Nước – sức mạnh của sự tĩnh lặng, hòa bình và thanh lọc – mang những năng lực tiềm ẩn chưa được khám phá hết, vô hình và mạnh mẽ. Nước còn chứa nguồn năng lượng của sự sống, biểu tượng cho vòng tròn luân hồi của kiếp người với khả năng tái sinh và gia tăng sự tập trung trong việc định vị, tĩnh tâm hoặc cầu nguyện.

Khi trưng bày đá Tanzanite trong nhà, viên đá sẽ giúp con đường sự nghiệp của bạn trở nên cân bằng và hoạt động trôi chảy.

Họ màu tím có trong đá Tanzanite sẽ kích hoạt nguyên tố Lửa – chứa nguồn năng lượng đầy ấm áp, nhiệt tình, soi sáng và năng động. Do vậy, viên đá có khả năng thúc đẩy cảm xúc dâng hiến và đam mê.

Theo Bát quái ngũ hành, Tanzanite liên kết với khu vực phía Nam của ngôi nhà hoặc căn phòng – biểu tượng của danh vọng (Ly) –  giúp bạn nâng cao vị thế về danh tiếng và quyền lực trong xã hội cũng như gia đình của mình.

Đá Tanzanite hợp mệnh nào?

Trong Hoàng đạo, Tanzanite là viên đá biểu tượng cho chòm sao Nhân Mã và Xử Nữ. Theo chiêm tinh học phương Tây, đây là viên đá sinh thần, bên cạnh đá Zircon và Turquoise, sẽ đem lại may mắn và thành công cho người sinh vào tháng 12.

Trong khi đó theo văn hóa phương đồng, nguồn năng lượng từ hai nguyên tố Nước (màu xanh lam) và nguyên tố lửa (màu tím), Tanzanite trở thành viên đá tăng cường khả năng nhận thức, sáng tạo và tăng cường danh tiếng, vị thế cho người mệnh Thủy cùng mệnh Mộc.

Các loại đá khác cũng có màu sắc tương tự như Tanzanite phù hợp với người mệnh thủy và mệnh mộc có thể kể đến Topaz, Aquamarine và Sapphire.

Cách bảo quản đồ trang sức bằng Tanzanite

Đá Tanzanite là một loại đá khá ổn định và việc xử lý nhiệt không ảnh hưởng đến đặc điểm này của Tanzanite. Tanzanite có khả năng chống lại nhiệt độ hàng ngày, ánh sáng và hầu hết các hóa chất thông thường nhưng không phải là viên đá nên đeo hàng ngày. Để bảo quản được viên đá quý của mình, bạn cần lưu ý:

• Không nên để đá Tanzanite tiếp xúc với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột hoặc nhiệt độ quá cao và chúng sẽ bị ăn mòn nếu tiếp xúc với các hóa chất rất mạnh như axit clohydric.
• Nước ấm, xà phòng là cách tốt nhất để giữ cho Tanzanite của bạn sạch sẽ, sử dụng bàn chải đánh răng mềm cũ hoặc loại tương tự để nhẹ nhàng làm sạch xung quanh
• Phải đảm bảo đã rửa sạch vì nước xà phòng có thể làm mờ viên đá
• Thường xuyên“đánh bóng” các dấu vân tay hoặc các dấu vết lạ trên mặt đá bằng một miếng vải mềm
• Tránh làm sạch bằng sóng siêu âm và hơi nước vì cách này sử dụng chế độ rung tần số và nhiệt độ cao. Điều này có thể khiến tinh thể Tanzanite dễ bị phân tách hơn
• Không sử dụng viên đá khi tham gia các hoạt động mạnh, có khả năng làm trầy xước hoặc va chạm
• Đem viên đá đến cửa hàng đánh bóng trang sức hoặc tổ chức đá quý chuyên nghiệp để kiểm tra và bảo dưỡng viên đá theo kỳ

Yếu tố đánh giá chất lượng Tanzanite

Tanzanite là một loại đá quý đa dạng kích cỡ, kiểu cắt và hình dáng khác nhau. Là một trong những viên đá quý được phát hiện muộn nhất (năm 1960) nhưng Tanzanite nhanh chóng khẳng định giá trị và tiến vào nhóm đá quý hàng đầu thế giới. Cũng giống như kim cương, để đánh giá được chất lượng của một viên Tanzanite, các chuyên gia giám định cần dựa vào tiêu chuẩn 4C của tổ chức GIA bao gồm: màu sắc, độ tinh khiết, giác cắt và trọng lượng.

Màu sắc (Color)

Vì màu sắc của đá Tanzanite trông sẽ khác nhau nếu được quan sát tại các góc khác nhau (tính đa sắc) nên cách thiết kế hình dáng và giác cắt sẽ là yếu tố quan trọng quyết định màu sắc hiển thị của viên đá.

Những viên Tanzanite màu xanh lam ánh tím với cường độ mạnh chứa những tia sáng màu đỏ đa từ sâu bên trong viên đá sẽ được xếp vào loại Tanzanite đặc biệt. Với đặc tính đa sắc cực kỳ mạnh, Tanzanite hay có mặt trong những thiết kế thời trang đầy phong cách và dẫn đầu xu hướng với khả năng làm nổi bật sự kết hợp đầy linh hoạt giữa màu lam và màu tím.

Như hầu hết các loại đá quý màu khác, đá Tanzanite màu nhạt trên thị trường có giá thấp hơn những viên đá có độ rực màu cao.

Theo góc nhìn này, viên Tanzanite này hiển thị rõ tính đa sắc tím một cách rõ ràng

Nếu không được xử lý, đá Tanzanite luôn tồn tại ánh nâu nhạt kém hấp dẫn. Vì vậy, hầu hết các viên Tanzanite trên thị trường có màu xanh lam ánh tím chất lượng đều là những viên đá đã qua xử lý để đạt được sắc thái màu tốt nhất.

Tuy nhiên, những tinh thể Tanzanite đầu tiên được phát hiện bởi bộ lạc Masai lại hiển thị màu xanh lam thuần hấp dẫn ngay từ lúc rời khỏi lòng đất. Bởi những viên đá này đã tiếp xúc trước với nguồn nhiệt tự nhiên của trái đất.

Theo các chuyên gia thương mại, phần lớn phần lớn tanzanite trên thị trường đều được xử lý nhiệt nên giá cả của chúng ít bị ảnh hưởng. Trong nhiều trường hợp, các nhà giám định chuyên nghiệp cũng rất khó để xác định xem là một viên tanzanite có trải qua xử lý hay chưa.

Độ tinh khiết (Clarity)

Phần lớn đá Tanzanite trong các món trang sức là những viên đá chỉ có tạp chất nhìn được dưới độ phóng đại, vì vậy bất kỳ tạp chất nào có thể nhìn thấy bằng mắt thường đều làm giảm giá trị của viên đá. Ngoài ra, bất kỳ tạp chất nào ảnh hưởng đến độ bền, chẳng hạn như đứt gãy, sẽ hạ giá trị tanzanite thấp hơn rất nhiều.

Bảng tham khảo độ tinh khiết của Tanzanite

Những viên Tanzanite chứa tạp chất tạo ra hiệu ứng mắt mèo là rất hiếm có

Giác cắt (Cut)

Giác cắt đóng vai trò quan trọng trong việc hiển thị màu sắc của tanzanite. Do tính đa sắc — khả năng hiển thị các màu khác nhau khi nhìn theo các hướng khác nhau — nên hướng cắt sẽ xác định màu sắc tổng thể của viên đá quý.

Khi cắt, người thợ kim hoàn cũng cần phải cân nhắc đến vấn đề tài chính cho viên đá bởi giảm trọng lượng là giảm giá trị. Cắt một viên đá Tanzanite có màu tím thuần đến tím nhạt sẽ ít bị suy giảm số lượng carat hơn là một viên Tanzanite xanh lam ánh tím. Đó cũng là lý do tại sao Tanzanite với màu tím tím sẽ phong phú hơn những viên đá màu xanh lam cường độ mạnh hơn.

Tuy nhiên, các giác cắt tự do phá cách vẫn cần phải bám sát vào sự cân bằng với mức giá trên mỗi carat mà một viên đá Tanzanite xanh lam ánh tím có thể mang lại. Mục tiêu thiết kế giác cắt đơn giản là chọn lựa cái nào đem lại giá trị lớn hơn giữa một viên ngọc có cấp màu cao hơn nhưng trọng lượng bé hơn với một viên Tanzanite tím lớn hơn.

Trọng lượng (Carat)

Tanzanite có sẵn với nhiều kích cỡ, hình dạng và thiết kế phong phú, từ loại phổ biến đến những viên đá độc đáo phá cách. Những viên đá trên 5ct thường có màu sắc đẹp và đậm hơn so với những viên đá nhỏ hơn.

Độ bền (Durability) của đá Tanzanite

Tanzanite là một loại đá quý đẹp nhưng đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt. Tanzanite thích hợp nhất cho hoa tai, mặt dây chuyền và các đồ trang sức khác mà ít bị mài mòn và va đập. Tanzanite hiếm khi được sử dụng cho nhẫn đính hôn và được khuyến cáo: nhẫn Tanzanite  chỉ nên để trưng diện chứ không phù hợp đeo hàng ngày.

Độ cứng (Hardness)

Đây là khả năng chống trầy xước của một viên đá quý, được đánh giá qua thang điểm độ cứng Mohs. Tanzanite đạt 6.5 điểm trên thang độ cứng này – cấp độ trung bình cho một chiếc nhẫn đeo hàng ngày.

Độ bền (Durability)

Đây là khả năng chống vỡ của một viên ngọc. Tinh thể Tanzanite có sự phân tách hoàn hảo dẫn đến việc đá quý dễ bị sứt mẻ hoặc vỡ nếu va chạm mạnh.

Hai vấn đề này có thể giảm bớt khi các món trang sức có thiết kế bảo vệ đá quý và người đeo không nên sử dụng viên đá trong các hoạt động gây trầy xước và mài mòn. Bên cạnh đó, Tanzanite sẽ nhạy cảm và dễ bị vỡ hơn trong môi trường có nhiệt độ đột ngột thay đổi.

Tính ổn định của màu sắc (Color stability):

Đá Tanzanite được xử lý nhiệt giữ được màu sắc của chúng và không bị phai trong điều kiện tiếp xúc với ánh sáng và phạm vi nhiệt độ của môi trường bình thường. Giống với tất cả các loại đá quý, Tanzanite nên tránh tiếp xúc với axit và các hóa chất khác vì đá có thể bị ăn mòn hoặc hư hỏng. Nếu cần làm sạch, nên dùng nước ấm và xà phòng nhẹ, tránh các phương pháp bằng hơi nước và sóng siêu âm.

Các loại đá Tanzanite

Tanzanite đã qua xử lý nhiệt

Tanzanite tự nhiên chưa qua xử lý mà vẫn có màu sắc tuyệt đẹp rất được ưa thích. Tuy nhiên, hầu hết các Tanzanite trên thị trường hiện nay phải qua xử lý nhiệt – để tạo ra một viên Tanzanite có màu xanh lam như mong muốn. Phương pháp xử lý này được biết đến rộng rãi và được các nhà bán lẻ cũng như khách hàng chấp nhận.

Tanzanite nhân tạo

Tanzanite nhân tạo không được biết đến trên thị trường và không một nhà cung ứng nào công khai đã sản xuất và tiếp thị thành công đá Tanzanite nhân tạo. Tuy nhiên, mốt số loại đá đang được rao bán với tên gọi “Tanzanite nhân tạo”.

Điều này sẽ dẫn đến một số người bán có thể lợi dụng việc sử dụng thuật ngữ không chính xác để bán những viên đá giả. Giống với các loại đá quý khác như Kim cương, Ruby, Emerald hay bất kỳ đá quý nhân tạo nào khác, người bán phải có nghĩa vụ tiết lộ nguồn gốc thật sự của viên đá.

Tanzanite giả

Ngày nay, những viên đá quý thật bị đạo nhái tràn lan trên thị trường và Tanzanite không phải là ngoại lệ. Dưới đây là một số ít vật liệu đang được sản xuất với màu sắc và độ đa sắc tương tự như Tanzanite

• Coranite là một dạng corundum tổng hợp màu xanh lam, Tanavyte là một dạng đá Ngọc hồng lựu Garnet từ nhôm có kim loại trắng bạc yttrium chuyển sang màu tím. Hai loại này và một số thủy tinh màu xanh lam cũng đã được sử dụng để làm Tanzanite giả.
• Nanosital là một loại gốm thủy tinh nhân tạo có màu tím xanh được bán dưới dạng chất mô phỏng đá Tanzanite. Truy nhiên có thể dễ dàng phân biệt chúng với Tanzanite tự nhiên bằng kính soi phân cực: trong khi Tanzanite có chiết suất kép thì Nanosital có chiết suất đơn. Một nét khác biệt nữa là tính đa sắc: Tanzanite có thể chuyển màu một cách đặc biệt, trong khi nanosital thì không.

Tanzanite phủ lớp ngoài

Một số viên đá Tanzanite nhạt màu được phủ một lớp coban để cải thiện màu sắc. Phương pháp này có thể được những nhà kim hoàn có kinh nghiệm nhận ra và cần tiết lộ cho người mua.

Các câu hỏi thường gặp về đá Tanzanite